Boek Balanceren op een slap koord

Werkconferentie voor de gemeenteraad over dualisering

In een gemeente van ± 30.000 inwoners is een werkconferentie gehouden over de veranderende rol van de gemeenteraad in het dualistische stelsel. Ons bureau werd door de gemeente gevraagd deze meningsvormende bijeenkomst te organiseren om de mogelijkheden te verkennen van de bestuurlijke samenwerking (tussen ambtelijke organisatie, College van B&W en gemeenteraad) in deze nieuwe constellatie.

Inleidend verhaal over dualisering

De werkconferentie werd geopend met een schets van de belangrijkste bestuurlijke aspecten rond het thema dualisering. Deze uiteenzetting diende ter stimulatie van de discussie en als voorbereiding op de latere casusbespreking. Het eerste aspect dat door de conferentieleider werd besproken was een aantal ideaaltypische bestuursstijlen. Dit leidde al direct tot een levendige discussie in de raadszaal. Uit reacties van de aanwezigen bleek dat ze elementen uit de verschillende stijlen wel degelijk herkenden in hun eigen gemeente. De vraag diende zich aan in welke mate een bepaalde stijl nu overheersend moet zijn in een dualistisch werkende gemeente. Zijn er ideale vormen van bestuursstijlen? Een goed evenwicht tussen verschillende stijlen lijkt hier de beste oplossing. Een bestuurder die teveel macht naar zich toetrekt loopt de kans veel weerstand op te roepen. Terwijl teveel participatie juist zou kunnen leiden tot langzame besluitvorming en te weinig daadkracht van het bestuur. De vormgeving van een nieuw bestuurssysteem in het duale stelsel was het volgende punt van aandacht. Soms is er sprake van een vorm van 'modern monisme'. Gemeenten hebben ten aanzien van de rollen van de raad in formele zin wel de verplichte vernieuwingen doorgevoerd. Maar de nadere invulling van het dualisme is vaak nog niet uitgekristalliseerd. Ook de aanwezigen in de raadszaal van de gemeente gaven aan dat er nog een hoop onduidelijkheden bestaan. Vooral het gedeelte in het verhaal over besturen op hoofdlijnen en werken met bestuurlijke opdrachten sprak erg aan.

Casusbehandeling

Met de oriënterende discussie nog vers in het geheugen werd het tijd om theorie te laten overgaan in praktijk. Aan de hand van een fictieve casus uit onze organisatie adviespraktijk gingen de aanwezigen in subgroepen aan de slag met een aantal hypothetische praktijksituaties. Het eerste thema in de casus draaide om de opstelling van de raad ten opzichte van B&W. Welke vrijheid kan een wethouder zich permitteren in het uitvoeren van zijn eigen beleid? In hoeverre worden er vooraf structurele afspraken gemaakt in een collegeprogramma? Of moet er meer ruimte worden gelaten voor eigen initiatieven? Informatie-uitwisseling was het volgende aandachtspunt in de casus. Op welke manier houden collegeleden elkaar én de raad op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen? Hoe wordt er (eventueel) richting de pers opgetreden? En: wat is de opstelling van de raad wanneer zij, misschien zelfs later ingelicht dan de media, voor voldongen feiten wordt geplaatst? De controlerende rol van de raad kwam aan bod in het derde onderdeel van de casus. Op welk moment kan de raad besluiten om over te gaan tot een eigen onafhankelijk onderzoek? En wat is de functie van een dergelijk onderzoek? Gaat het om het corrigeren van het te voeren beleid? Of is het een controle achteraf? De subgroepbijeenkomsten leidden eveneens tot hoogoplopende discussies. Bovendien had men nog de opdracht meegekregen om alle aspecten die in de casus naar voren waren gekomen te vertalen in een gezamenlijke beleidslijn. Deze beleidslijn moest aan het einde van de werkconferentie worden gepresenteerd. Hierin zouden de verschillende rollen van de raad (als volksvertegenwoordiging, kaderstellend en controlerend orgaan) tot uitdrukking komen.

Resultaat van de werkconferentie

De presentaties van de verschillende subgroepen liet een aantal treffende overeenkomsten zien. De formulering van de verschillende beleidslijnen bevatten in veel gevallen dezelfde of soortgelijke kernwoorden. Transparantie in de besluitvorming, verantwoordelijkheid nemen, ruimte laten voor nieuwe ideeën maar wel zorgen voor consequent beleid, waren eigenschappen die alle subgroepen in het dualistische stelsel wilden terugzien. De gemeente zal deze kernwoorden nu omzetten in een aantal actiepunten om het dualisme in haar bestuur verder vorm te geven. Door de actieve deelname, het enthousiasme van de aanwezigen en de levendige discussie heeft deze werkconferentie een vruchtbare bijdrage geleverd aan het vormgeven van het dualistische stelsel in de betreffende gemeente.

«« terug naar opdrachtenlijst